5 تفاوت نقد و انتقاد |معنی و هدف از نقد و انتقاد

نقد چیست؟

نقد نظری تخصصی است که توسط افراد متخصص در یک حوزه ارائه می‌شود. فرد یا افراد متخصص ابتدا موضوع مورد نقد را به‌صورت کامل بررسی می‌کنند و سپس نظری را درباره آن ارائه می‌دهند. این نظر شامل نقاط قوت و نقاط ضعف موضوع مورد نظر است و واقعیت‌های موجود را توضیح می‌دهد. نقدها معمولا درست هستند و اگر ایرادی را مطرح می‌کنند، بر مبنای تخصص در حوزه مورد نظر ارائه شده است.

بیایید با ذکر یک مثال توضیح دهیم نقد چیست. مدیر یک شرکت را تصور کنید که قصد دارد نقاط ضعف و قوت کسب‌وکارش را بشناسد تا بر اساس آن برای مسیر آینده و اهداف برنامه‌ریزی کند. او از یک یا چند نفر منتقد کسب‌وکار کمک می‌گیرد. این افراد در حوزه کسب‌وکار و مدیریت متخصص هستند. آن‌ها مدتی زمان می‌گذارند، کسب‌وکار را زیر نظر می‌گیرند، اسناد و اطلاعات شرکت را می‌خوانند و کسب‌وکار را از جوانب مختلف بررسی می‌کنند. در نهایت نقد مکتوبی به مدیرعامل ارائه می‌دهند که در آن ضعف‌ها و قوت‌های کسب‌وکار نوشته شده است و پیشنهادهایی برای بهبود نیز در آن وجود دارد. مدیر بر اساس این نقد می‌تواند برنامه‌ریزی‌های آینده را بر مبنای تقویت قوت‌ها و بهبود ضعف‌ها انجام دهد. دقت داشته باشید که این فرایند ساده‌شده نقد کسب‌وکار است؛ در دنیای واقعی بیزینس، نقدها توسط تیم مدیریت بررسی می‌شوند و جلسات متعددی برای تحلیل و ارزیابی کسب‌وکار و نقدهای وارد بر آن برگزار می‌شود. 

انتقاد چیست؟

انتقاد نظر شخصی دیگران است که وقتی نقطه ضعفی را در دیگری می‌بینند، آن را بیان می‌کنند. در انتقاد، بررسی تخصصی و بلند مدت انجام نمی‌شود؛ به همین دلیل ممکن است بخاطر اطلاعات ناقص منتقد اشتباه هم باشد. انتقاد در دو نوع مخرب و سازنده ارائه می‌شود. انتقادهای مخرب با هدف تخریب شخصیت دیگران، تحقیر یا توهین به آن‌ها ارائه می‌شوند و مشکلی را حل نمی‌کنند. در مقابل، انتقادهای سازنده با هدف کمک به دیگران برای بهبود ضعف‌هایشان ارائه می‌شوند. منتقدی که بازخورد سازنده ارائه می‌دهد، با لحنی ملایم و به‌صورت خصوصی و در موقعیت مناسب، انتقاد خود را مطرح می‌کند و راهکاری برای بهبود ضعف ارائه می‌دهد.

بیایید انتقاد را نیز در یک کسب‌وکار بررسی کنیم تا بهتر متوجه تفاوت نقد و انتقاد شوید. مدیر کسب‌وکار به کمک انتقادها هم می‌تواند تاحدودی اطلاعاتی درباره ضعف‌ها و قوت‌های سازمان به دست آورد؛ این اطلاعات به اندازه داده‌های نقد تخصصی نیست، اما می‌تواند کمک‌کننده باشد. برای انتقاد او باید از پرسنل سازمان و مشتریان کمک بگیرد. او بستری را فراهم می‌کند که در آن کارمندان رده‌های مختلف سازمان و مشتری‌ها بتوانند انتقادهایشان را مطرح کنند. هرکدام از این افراد برداشت و نظر شخصی درباره سازمان دارند و ممکن است انتقادات سازنده مختلفی داشته باشند. مدیر با بررسی این انتقادات می‌تواند ضعف‌ها را بیابد و برای بهبود آن‌ها برنامه‌ریزی کند.

اجرای راهکاری که در مثال گفتیم و دریافت انتقادات از کارمندان و مشتریان با فیدی بک خیلی ساده است. در فیدی بک پلتفرم آنلاینی است که به شما برای دریافت انتقادات و پیشنهادات دیگران (مثل کارمندها و مشتریان) به‌صورت ناشناس کمک می‌کند. با فیدی بک تمام بازخوردهای مثبت و منفی به دستتان می‌رسد و مسیرتان برای رشد و بهبود ضعف‌ها هموارتر می‌شود.

تفاوت معنی نقد و انتقاد

بررسی تفاوت معنی نقد و انتقاد یکی از روش‌هایی است که به تشخیص وجه تمایز بین این دو مفهوم کمک می‌کند. در این بخش تفاوت معنی نقد و انتقاد در فرهنگ واژگان فارسی و تفاوت معنی نقد و انتقاد در زبان انگلیسی را توضیح می‌دهیم.

در فرهنگ‌های لغت فارسی تفاوت معنی نقد و انتقاد بسیار ظریف است و گویی می‌توان آن‌ها را به‌جای یکدیگر به‌کار برد. در ادامه معنای هرکدام از این واژه‌ها در فرهنگ معین و فرهنگ فارسی را ارائه می‌دهیم.

• واژه «انتقاد» به معنای خالص کردن و جدا کردن خوب از بد، خرده گرفتن و برشمردن درستی‌ها و نادرستی‌های یک اثر ادبی است. 
• واژه «نقد» به معنای جدا کردن خوب و سره از بد و ناسره و تشخیص معایب و محاسن اثری ادبی است.
• زبان انگلیسی تفاوت نقد و انتقاد را بهتر مشخص می‌کند:
• نقد در زبان انگلیسی معادل واژه «critique» به معنای تحلیل مفصل از یک موضوع است. در فرهنگ انگلیسی نقد توسط فرد یا افراد صاحب‌نظر در موضوع مورد بحث انجام می‌شود. ریشه این واژه از کلمه یونانی «کریتیکوس» به معنای قضاوت کردن و صدور حکم گرفته شده است.
• انتقاد در زبان انگلیسی معادل واژه «criticism» به معنای آشکار کردن و تأکید بر نقاط ضعف و کوتاهی‌های موجود در یک موضوع خاص است؛ این موضوع می‌تواند رفتار و نگرش یک شخص باشد یا اثری که خلق شده است. 

البته در زبان انگلیسی هم در بسیاری از موارد نقد و انتقاد به جای یکدیگر به کار می‌روند؛ critique به‌عنوان فعل نقد یا انتقاد کردن و criticism به عنوان اسم نقد یا انتقاد مورد استفاده قرار می‌گیرد. 

5 تفاوت نقد و انتقاد
تا این بخش از مقاله تفاوت نقد و انتقاد را به‌صورت مفهومی درک کرده‌اید. در جدول پایین 5 مورد از وجه تمایزهای این دو مفهوم را می‌خوانید تا درک تفاوت نقد و انتقاد برایتان ساده‌تر باشد.

هدف از نقد و انتقاد چیست؟

هدف از نقد و انتقاد یکی دیگر از تفاوت‌های آن‌هاست. نقد هدف مشخصی دارد. منتقدها با تحلیل و ارزیابی موضوع و دلایل علمی و استدلال منطقی، ضعف‌ها و قوت‌ها را اعلام می‌کنند و راهکارهایی که برای بهبود در جوانب مختلف در موضوع مورد نظر به ذهنشان می‌رسد را ارائه می‌دهند. منتقدها تلاش می‌کنند تا به مخاطب دیدگاهی جامع درباره موضوع مورد نظرش ارائه دهند تا تصمیم‌گیری درباره آن موضوع را برای او ساده‌تر کنند.

در پس انتقاد کردن ممکن است اهداف مختلفی وجود داشته باشد. به همین دلیل است که در انتقاد درست و سازنده، منتقد ابتدا باید هدفش را برای شنونده مشخص کند و سپس بازخورد را ارائه دهد. در ادامه چند هدف گوناگونی که افراد با انتقاد کردن دنبال می‌کنند را ارائه می‌دهیم:

• بعضی از افراد با انتقاد، نارضایتی یا مخالفت خود درباره موضوعی را اعلام می‌کنند.
• بعضی از افراد با هدف تخریب دیگران از آن‌ها انتقاد می‌کنند؛ این دسته از انتقادات معمولا نظری نامشخص، کلی و تهاجمی ارائه می‌دهند که هیچ کمکی به بهبود طرف مقابل نمی‌کند.
• گروهی از افراد با هدف اصلاح انتقاد می‌کنند. آن‌ها انتقادهای خود را به روشی درست و در موقعیت مناسب ارائه می‌دهند و به شنونده، راهکاری برای بهبود پیشنهاد می‌دهند.

سخن پایانی

در این مقاله تفاوت نقد و انتقاد را بررسی کردیم و درباره هدف از نقد و انتقاد و معنای لغوی این دو واژه نیز صحبت کردیم. نقد کردن ارزیابی کلی درباره یک موضوع است که توسط افراد متخصص ارائه می‌شود و ضعف‌ها و قوت‌ها را روشن می‌کند. هدف از نقد این است که صاحب آن، به درک جامعی از موضوع مورد نظر برسد تا بر اساس آن تصمیم‌گیری‌های درستی داشته باشد. انتقاد کردن نظر شخصی است که می‌تواند سازنده یا مخرب باشد.